Район башлыклары хисап тота: Татарстанда коррупцияне бетерү өчен ниләр эшләнә?

Татарстан Республикасы районнары башлыклары коррупциягә каршы көрәш өчен нинди чаралар күрелүе турында сөйләде.

Алты депутат ышанычны югалту сәбәпле эштән азат ителде

Даими тикшерүләр, электрон сатулар аша сатып алулар, Күпфункцияле үзәк аша хезмәт күрсәтү – Татарстанда коррупциягә каршы көрәш өчен кулланыла торган чараларның тулы булмаган исемлеге.

Бүгенге көндә башкарылган эшләр, мәсәлән, бюджет акчаларын янга калдырырга, ишегалларын һәм юлларны сыйфатсыз ремонтлауны булдырмаска ярдәм итә, ә барысы бергә республика икътисадын югары дәрәҗәдә тотуга юнәлдерелгән.

«Быелның тугыз аенда Татарстанда дәүләт хакимияте органнарында һәм муниципаль органнарда керемнәр турында белешмәләрне 116 тикшерү, шулай ук мәнфәгатьләрнең җайга салынмаган конфликтларына һәм чыгымнарны контрольдә тотуга бәйле тикшерүләр уздырылган. Җаваплылыкка 83 кеше тартылган. Безнең бүлекчә тугыз ай эчендә керемнәр турындагы белешмәләрнең тулылыгына, чикләүләрне һәм тыюларны үтәүгә, чыгымнарны контрольдә тотуга кагылышлы 26 тикшерү уздырган. Тикшерү нәтиҗәләре буенча 24 кеше җаваплылыкка тартылды, шуларның алтысы ышаныч югалту сәбәпле эштән азат ителде», – дип сөйләде «Татар-информ»да узган матбугат конференциясендә Татарстан Республикасы Рәисенең коррупциягә каршы сәясәт мәсьәләләре буенча идарәсе башлыгы урынбасары Рөстәм Гаязов.

Тикшерүләрдән соң эштән азат ителгән алты кеше Лаеш, Чирмешән, Тукай, Түбән Кама, Алексеевск, Кайбыч районнары муниципаль берәмлекләре депутатлары булган.

«Мондый җаваплылык чарасы керемнәр турында белә торып дөрес булмаган белешмәләр бирү, мәнфәгатьләр конфликтын җайга салмау, шулай ук чит ил финанс инструментларына алган өчен – кагыйдә буларак, бу – акцияләр», – дип билгеләде Гаязов.

Мисал итеп Рөстәм Гаязов Татарстанның Чирмешән районы Советы депутатын китерде, ул шулай ук дәүләт унитар предприятиесен җитәкләгән булган. Тикшерү ачыклаганча, ул җирле эшмәкәр белән запас частьләр һәм реагентлар сатып алуга килешүләр төзегән – бу килешүләр акча алу схемасы булган.

«Тикшерү шулай ук керемнәр һәм чыгымнарның туры килмәвен күрсәтте. Ул Казанда ике фатир сатып ала. Без материалларны прокуратурага җибәрдек, һәм хәзер судта бу фатирларны дәүләт кеременә алу турындагы мәсьәлә хәл ителә. Ул ышанычны югалту сәбәпле эштән куылган. Материалларны хокук саклау органнарына тапшырдылар, җинаять эше кузгатылды», - дип өстәде Рөстәм Гаязов.

«Муниципаль милеккә бәясе 3 млрд сумнан артык булган 58 җир кишәрлеге кайтарылды»

«Законлылык һәм хокук тәртибе торышы шәһәрдәге икътисади процессларга йогынты ясый. Бу шул исәптән коррупцион хокук бозуларны профилактикалау буенча сыйфатлы эш нәтиҗәсендә дә. Без 2028 елга кадәр исәпләнгән ришвәт бирүгә каршы дәүләт программасын кабул иттек. Ришвәт бирүгә каршы законнар, һичшиксез, муниципаль хезмәткәрләргә билгеле бер чикләүләр һәм тыюлар сала, шуңа бәйле рәвештә үзебезнең шәһәрдә бу мәсьәләгә аерым игътибар бирәбез», - дип билгеләде Чаллы шәһәре мэры Наил Мәһдиев.

Ул өлкән хезмәткәрләрне тәрбияләүнең мәгънәсе юк, ә менә һәркемдә ришвәт мәсьәләләренә тискәре мөнәсәбәт формалаштыру – мөһим, дип өстәде.

«Башкарма комитетның бюджет акчаларын куллануга бәйле һәм рөхсәт бирү функцияләрен башкаручы барлык тармаклар азмы-күпме дәрәҗәдә коррупция куркынычларына дучар. Берничә ел элек Чаллы җитәкчелеге тарафыннан муниципаль милеккә бәясе 3 млрд сумнан артык булган 58 җир кишәрлеге кайтарылу чаралары күрелгән иде», – дип китерде ул.

Шәһәр башлыгы әйтүенчә, бу җирдә рус драма театры, «Адымнар» мәктәбе, «Акчарлак» балалар бакчасы, КамАЗ полигоны һәм башка социаль объектлар төзелгән.

«Бу эшне без дәвам итәбез. Быел җир кишәрлекләреннән максатчан файдаланмау турында 25 дәгъва бирелгән. Муниципаль сатып алулар өлкәсендә ришвәт бирүгә каршы торуга зур роль бирелгән. Биржа мәйданчыкларыннан һәм аукционнардан файдалану мөһим инструментларның берсе булып тора. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, безнең шәһәрдә турыдан – туры сатып алулар практикасы юк – турыдан-туры сатып алуларны без бары тик гадәттән тыш хәлләр килеп чыккан очракта гына башкара алабыз», - дип билгеләде Наил Мәһдиев.

2025 елда электрон сатуларда 25 млрд сумнан артыкка 721 конкурс үткәрелде-экономия 125 млн сум тәшкил итте, дип өстәде Чаллы мэры.

«Биржа мәйданчыгында 5 меңнән артык кече күләмле сатып алу башкарылган: 536 млн сумлык кәгазь, авторучкалар һәм башка чыгым материаллары. Экономия 97 млн сум тәшкил иткән. Менә шушы ике позиция буенча, электрон аукционнар һәм биржа буенча, бу елның 10 аенда гына да экономия 212 млн сум тәшкил иткән», - дип билгеләде ул.

«Алексеевск районында коррупциягә каршы торуның үз программасы гамәлгә ашырыла»

«Алексеевск районында коррупциягә каршы көрәш буенча җирле муниципаль программа гамәлгә ашырыла. Ришвәткә каршы көрәш эшен координацияләү буенча ике комиссия төзелде һәм актив эшләп килә. Бу үзәктә без рискларны анализлыйбыз һәм профилактика буенча чаралар эшлибез», – дип сөйләде Татарстан Республикасы Алексеевск муниципаль районы башлыгы Сергей Демидов.

Районда шулай ук хезмәт тәртибе таләпләрен үтәү һәм мәнфәгатьләр конфликтларын җайга салу буенча комиссия эшли, дип ассызыклады район башлыгы.

«Ул эчке контролер ролен уйный. Бу комиссия муниципаль хезмәткәрләр сафларының чисталыгын тәэмин итә, конкрет ситуацияләрне карый, шул рәвешле вәкаләтләрен арттырып башкаруны булдырмый кала. Ришвәт бирүгә каршы пропаганда профилактикада мөһим юнәлеш булып тора. Ришвәткә тискәре мөнәсәбәт формалаштыруны яшьтән үк башлыйбыз. Мәгариф учреждениеләрендә сыйныф сәгатьләре, рәсем һәм инша конкурслары үткәрелә. Яшьләр өчен дә шундый ук эш алып барыла – мәсәлән, яшьләр клублары базасында хокук саклау органнары хезмәткәрләре белән лекцияләр һәм очрашулар», - дип сөйләде ул.

Алексеевск районында дәүләт сатып алуларына зур игътибар бирелә. Биредә сатып алулар системасының үтә күренмәлелеген контрольдә тотучы махсус бүлек булдырылган.

«Керемнәр, чыгымнар һәм мөлкәт турында декларацияләрне дөрес тутырырга өйрәтәбез»

«Чирмешән муниципаль районы салым контроле буенча эш алып бара. 33 гариза кергән, шуларның 25е уңай хәл ителгән, ришвәткә каршы көрәш категориясеннән гаризалар килмәгән. Калган гаризалар киләсе чорга планлаштырылган, эшләр планына кертелгән, я алар буенча дәлилле рәвештә баш тарту карарлары кабул ителгән. Районда бик күп мәсьәләләр үзара салым акчалары хисабына хәл ителә. Шуңа бәйле рәвештә «Халык контроле» аша килгән кайбер мәсьәләләр төшеп калды», – дип сөйләде ТР Чирмешән муниципаль районы башлыгы Рамил Әйбәтов.

«2025 елда 266 норматив хокукый акт һәм проектка ришвәткә каршы экспертиза үткәрелде. Декларация алды кампаниясе кысаларында киңәшмә һәм укулар уздырыла, анда керемнәр һәм чыгымнар, мөлкәт турында декларацияләрне тутыру тәртибе тулы күләмдә аңлатыла. Шулай ук Татарстан Рәисе идарәсе катнашында ришвәткә каршы сәясәт мәсьәләләре буенча укулар үткәрелә», – дип сөйләде район башлыгы.

Барлык муниципаль хезмәткәрләр узган ел керемнәр турында декларация тапшырды – укыту нәтиҗәсендә алар бу бурычка җаваплырак карый башладылар һәм документларны тутырганда хаталарны азрак җибәрәләр, дип өстәде ул.

Бу ел эчендә районда бер генә кеше мәнфәгатьләр конфликты килеп чыгуда шикләнелгән – аңа шелтә белдергәннәр, дип сөйләде Рамил Әйбәтов.

«Татарстан халкы табибка язылып булмауга зарлана»

«Коллегаларым сөйләгән күп кенә мәсьәләләр турыдан-туры гражданнарның төрле хакимият органнарына һәм төрле элемтә системалары аша мөрәҗәгатьләре белән бәйле – бу «Халык контроле» системасы, «Бергәләп хәл итәбез» һәм «Инцидент-менеджмент» элемтә платформалары. Аларның һәрберсендә ришвәт билгеләрен күрергә була», – дип билгеләп үтте Татарстан Республикасында Кеше хокуклары буенча вәкаләтле вәкил Сәрия Сабурская.

Быел республика халкыннан әлеге өч сервис аша 220 меңнән артык мөрәҗәгать кергән, дип өстәде омбудсмен.

«Быел 31 күчмә чара уздырдык һәм гражданнарның 697 мөрәҗәгатен карадык. Моннан тыш, быел беренче тапкыр Рәиснең коррупциягә каршы сәясәт мәсьәләләре буенча идарәсе вәкилләре белән берлектә берничә муниципаль берәмлеккә нинди мөрәҗәгатьләр баруын, аларның ничек тормышка ашырылуын һәм алар арасында коррупция характерындагы мөрәҗәгатьләр бармы – юкмы икәнен карарга бардык», - дип сөйләде Сәрия Сабурская.

Мондый күчмә чараларга медицина һәм транспорт мәсьәләләренә аерым игътибар бирелде, дип өстәде омбудсмен. Быел Татарстан Рәисе һәм прокуратура кушуы буенча «Халык контроле» системасына яңа ябык категорияләр кертелде: наркотик, психотроп матдәләрне пропагандалау һәм законсыз рекламалау, наркотик матдәләрнең законсыз әйләнеше, наркопритоннар тоту, курьер һәм дроппер сыйфатында законсыз эшләү, дип сөйләде Татарстан Республикасында Кеше хокуклары буенча вәкаләтле вәкил.

«Гражданнардан әлеге яңа категорияләр буенча мөрәҗәгатьләр килә, алар барлыгы – 119. Кире элемтә платформасына барлык медицина учреждениеләре тоташтырылган. Бу бик мөһим, чөнки мөрәҗәгатьләрнең шактый күбесе – 60 проценттан артыгы сәламәтлек саклау проблемалары буенча килә», - дип билгеләде ул.

Татарстан халкы табибка язылу, электрон челтәрләр аша медицина документларын алу мөмкинлеге булмауга зарлана. Моннан тыш, кешеләр еш кына инфраструктураның тиешенчә төзекләндерелмәвенә дәгъва белдерә.

«Быел инфраструктураны төзекләндерүгә кагылышлы 24 меңнән артык мөрәҗәгатьне, «юллар» юнәлеше буенча 13 мең мөрәҗәгатьне хәл итә алдык. Рөстәм Нургали улы Миңнехановка рәхмәт, чөнки нәкъ менә аның ярдәме белән юлларга капиталь ремонт ясау мәсьәләсен хәл итү өчен өстәмә акчалар бүлеп бирелде», - дип билгеләп үтте ул.

Халыкның юлларны ремонтлауга кагылышлы кайбер сорауларын 2014 елдан бирле хәл итә алмадылар, диде Сәрия Сабурская.

«Гариза бирүче бер үк урында даими рәвештә ремонт үткәрелә, акча кертелә, ә мәгънәсе юк, дип зарланган»

«Системада унҗиде категория ришвәткә каршы көрәш мәсьәләләренә багышланган. Әмма тулаем алганда, быел мөрәҗәгатьләр күп түгел – алар барлыгы 36. Әмма без кайчак башка категорияләргә, мәсәлән, торак-коммуналь хуҗалыкка яки юлларга караган мөрәҗәгатьләрдә коррупция чагылышын күрәбез. Менә, мәсәлән, Бөгелмәдә муниципалитет заказы буенча быел спорт мәйданчыгы төзелде, һәм ел ахырына өслек яраксыз хәлгә килде», - дип мисал китерде ул.

Мәйданчык бюджет акчалары хисабына төзелде. Бары тик Сәрия Сабурская һәм Татарстан Республикасы Рәисе идарәсе вәкилләренең шәхси сәфәреннән соң гына мәйданчыкны тиешле хәлгә китерделәр, дип билгеләп үтте Татарстанда Кеше хокуклары буенча вәкил.

«Торак-коммуналь хуҗалык өлкәсендә коррупция чагылыш тапкан мисаллар бар. Баулыдан мөрәҗәгать итүче электр энергиясен урлау һәм әлеге системага рөхсәтсез тоташу ихтималы турында сөйләде. Тикшерү уздырдык, урлау факты расланмады, әмма без бу мәсьәләнең объектив каралуына инандык», - дип игътибар итте Сәрия Сабурская.

Казанның Фатих Әмирхан урамында яшәүчеләр су белән тәэмин итү челтәрләрендә сыйфатсыз ремонт булуга зарланган, дип мисал китерде ул.

«Бу – территорияне төзекләндерү өлкәсендә коррупция үрнәге. Гариза бирүче бер үк урында даими рәвештә ремонт үткәрелә, акча салына, ә мәгънәсе юк, дип зарланган. Бу вазгыятьне җентекләп тикшерделәр – чыннан да торбаларның шартлавы даими рәвештә килеп чыга, әмма бу суүткәргеч челтәрләре 2014 елда тапшырылган һәм тулысынча реконструкциягә мохтаҗ, димәк, ремонт өчен акчалар бушка сарыф ителә, чөнки торбаларның тулысынча тузганлыгы аркасында өзеклек даими рәвештә әле бер урында, әле икенче урында бара. Безнең гражданнар эшчәнлекнең төрле өлкәләрендә коррупция күренешләрен ачыклау сагында тора, һәм без аларга мондый актив эшчәнлеге өчен рәхмәтле», – дип йомгаклады омбудсмен.

«Татар-информ», Елена Фенина

 

Читайте нас:

Дзен - https://dzen.ru/tatar-inform.ru

ВК - https://vk.com/tatarinform

Телеграм - https://t.me/iatatarinform

YouTube - https://www.youtube.com/user/tatarinform/